Jeśli jest przeprowadzane zgodnie z zasadami sztuki i przy użyciu odpowiednio dobranych, wysokiej jakości przyrządów diagnostycznych, stanowi podstawę do trafnej korekcji wzroku i dopasowania optymalnych okularów albo soczewek kontaktowych.
Zakup dobrej jakości i wygodnych w użytkowaniu przyrządów do badania ostrości widzenia jest inwestycją, która szybko się zwraca.
Obecnie specjaliści mogą korzystać z szerokiej gamy metod: od klasycznych po bardzo nowoczesne, zautomatyzowane i obiektywne. Ze względów praktycznych w każdym gabinecie powinny być dostępne co najmniej dwa sposoby badania:
- prosty, tradycyjny, wykorzystywany do badań przesiewowych albo precyzyjnego, choć czasochłonnego ustalania optymalnej korekcji;
- automatyczny, równie dobrze nadający się do screeningu, jak i do dokładnego, obiektywnego badania dzieci i „trudnych” pacjentów, w poszerzeniu lub bez niego.
Metody tradycyjne
W tej grupie przez lata pierwszym wyborem były klasyczne tablice Snellena, obecnie coraz częściej za stępowane rzutnikiem lub monitorem optotypów. Urządzenia te umożliwiają wykorzystanie wielu plansz o zróżnicowanych parametrach i motywach graficznych, bez potrzeby przechodzenia przez gabinet i zmieniania tablic. Można nimi sterować za pomocą pilota z dowolnego punktu w pomieszczeniu. Są lekkie i małe, ale miejsce ich instalacji trzeba dobrać tak, by pomiędzy rzutnikiem a ekranem zostawić wolną przestrzeń. Spełnienie tego wymogu, szczególnie w mniejszych gabinetach, może być nieco kłopotliwe. Tego ograniczenia są pozbawione ekrany wyświetlające fototypy. Instaluje się je na ścianie, a steruje się nimi zdalnie (podobnie jak rzutnikiem).
Uzupełnieniem powyższych rozwiązań jest zestaw soczewek próbnych z oprawami. Jeśli gabinet jest wyposażony w unit okulistyczny, wygodną alternatywą dla kaset z soczewkami jest foropter. Równie uniwersalny, znacznie ułatwia organizację miejsca pracy i skraca czas badania. Na rynku występuje wiele modeli w różnej cenie i o odmiennej konstrukcji – od tych obsługiwanych mechanicznie przez badającego po urządzenia cyfrowe, w których głowica, przez którą patrzy badany, jest sterowana z terminalu, a wynik badania może być udostępniony w sieci komputerowej albo błyskawicznie wydrukowany.
Obiektywność badania
Badanie ostrości widzenia przy pomocy tablic jest obarczone dużą niepewnością i nie zabezpiecza przed celowym albo przypadkowym fałszowaniem końcowego wyniku. Ma to szczególne znaczenie, jeśli bada nie wykonuje się do celów orzeczniczych, a negatywny wynik (diagnoza wady) wiąże się z poważnymi konsekwencjami. Marynarze, piloci czy maszyniści muszą szczycić się doskonałym wzrokiem. Stwierdze nie wady zamyka drogę do tych zawodów albo znacznie zwiększa jej koszty, bo zmusza do wykonania zabiegu laserowej korekcji wzroku. Z innych powodów niewiarygodne mogą być wyniki badania dzieci albo pacjentów słabo współpracują cych (starszych, obciążonych zaburzeniami psychicznymi, ze znacznie obniżoną sprawnością intelektualną itp.).
Autorefraktometr
Obecnie należy go zaliczyć do podstawowych przyrządów diagnostycznych. Autorefraktometr usprawni pracę w każdym gabinecie, a optometryści i okuliści, którzy chcą być na bieżąco z technologią, powinni regularnie sprawdzać oferty wiodących producentów. W tej dziedzinie bardzo dużo się dzieje i niemal co roku w sprzedaży pojawia się model, który można uznać za wybitnie innowacyjny lub przełomowy.
Granice możliwości autorefraktometru wyznaczają technika cyfrowa, informatyka i automatyka. Urządzenie to jest sterowane przy pomocy wbudowanych mikrokontrolerów, dzięki czemu większość czynności wykonuje ono automatycznie, sprawdzając jednocześnie, czy wyniki pomiarów nie są obarczone poważnymi błędami, które wymagałyby powtórzenia części badania. Dzięki temu zamknięcie powieki na krótką chwilę czy poruszenie gałką oczną nie fałszują wyniku, a jedynie przedłużają badanie do czasu, aż kolejna próba pomiaru zakończy się sukcesem.
Sprzęt do zadań specjalnych
Zauważalna jest tendencja do łączenia w jednym urządzeniu jak największej liczby funkcji. Komplikuje to konstrukcję przyrządów, podnosi cenę i utrudnia serwisowanie, ale w zamian daje wymierne korzyści. Je den przyrząd zastępuje kilka, można więc zaoszczędzić miejsce w gabinecie. Skraca się czas badania, zmniejsza się jego uciążliwość dla pacjenta, a sprawniejsza praca umożliwia zaplanowanie większej liczby wizyt.
Autorefraktometry są często integrowane z keratometrami. Jest to możliwe, ponieważ oba przyrządy wykorzystują podobny tor optyczny. Dodanie nowej funkcji nie powoduje istotnego zwiększenia rozmiarów ani masy urządzenia podstawowego, za to możliwość szybkiego wykonania keratometrii może przynieść istotne korzyści zwłaszcza tym pacjentom, którzy cierpią na astygmatyzm.
Cena urządzenia uniwersalnego jest wysoka, ale niższa niż łączny koszt zakupu kilku przyrządów podobnej klasy. Jego serwisowanie wymaga specjalistycznej wiedzy, doświadczenia i dostępu do informacji producenta, jednak wykonywanie napraw i przeglądów w autoryzowanych, dobrze wyposażonych serwisach jest warte swojej ceny. Dzięki temu wydłuża się czas eksploatacji, a wartość przyrządu utrzymuje się na przyzwoitym poziomie, co ułatwia jego ewentualną odsprzedaż lub wymianę na urządzenie nowszej generacji.
Współczesne autorefraktometry są połączeniem precyzyjnych urządzeń mechanicznych, optycznych i elektronicznych oraz specjalistycznego oprogramowania. Dzięki niemu część funkcji pojawiających się w kolejnych modelach można zaimplementować także w starszych urządzeniach, wykonując prostą aktualizację oprogramowania fabrycznego. Czasami taki upgrade jest bezpłatny, innym razem należy za niego zapłacić, choć zazwyczaj mniej niż za nowe urządzenie.
Praca w terenie
Specjalną grupą autorefraktometrów są przyrządy przenośne, zasilane z akumulatorów, współpracujące ze stacją bazową. Są nieocenioną pomocą w okulistyce pediatrycznej oraz w warunkach szpitalnych, do bada nia pacjentów leżących. W codziennej praktyce w stacjonarnym salonie optycznym nie będą wykorzystywane, za to z ich pomocą można zagospodarować interesującą niszę rynkową, obejmującą badanie pacjentów, którzy nie mogą np. wychodzić z mieszkania, opuszczać domu opieki czy swobodnie się przemieszczać. Osoby te nierzadko potrzebują okularów, ale mają bardzo ograniczony dostęp do diagnostyki okulistycznej.
