Ów dyskomfort wpływa nie tylko na samopoczucie, ale także na wydajność i bezpieczeństwo pracy, jazdy samochodem czy obsługę maszyn i urządzeń. Jest też jednym z częściej zgłaszanych problemów w gabinecie okulistycznym. Pacjenci poszukują rozwiązań umożliwiających wydłużenie czasu pracy i zapobieganie nieprzyjemnym dolegliwościom ze strony oczu.
Po pierwsze – przyczyny
Osoby zmagające się ze zmęczeniem narządu wzroku, odczuwanym w pracy i domu, mogą uzyskać pomoc zarówno od lekarza okulisty, jak i od optometrysty lub optyka. Dobrze będzie, jeśli pierwszym specjalistą, z którym porozmawiają, będzie lekarz. Badaniem okulistycznym można potwierdzić lub wykluczyć szereg czynników sprzyjających zmęczeniu oka, takich jak: zespół suchego oka, infekcję, kłopoty z siatkówką lub mięśniami oka. Poważnym problemem jest astygmatyzm, którego pierwsze objawy mogą przypominać zmęczenie typowe dla długotrwałej pracy przy komputerze.
Optyk lub optometrysta mogą pomóc w rozwiązaniu problemów zdiagnozowanych przez lekarza albo odnaleźć przyczynę szybkiego męczenia się oczu poza organizmem pacjenta. Jeśli stosuje on okulary korekcyjne, zawsze warto sprawdzić, czy soczewki kontaktowe lub okulary pacjenta odpowiadają aktualnemu stanowi jego wzroku. Wady mogą postępować w różnym tempie, niekiedy skokowo, może się więc okazać, że wyniki badania ostrości widzenia sprzed kilku miesięcy są już nieaktualne.
W salonie optycznym zawsze należy sprawdzić okulary, których używa pacjent, oraz jakość ich wykonania – m.in. zdolność skupiającą soczewek, ale także rozstaw źrenic, geometrię i ewentualne deformacje opraw. Każdorazowo warto rozmawiać z pacjentami o ryzyku związanym z korzystaniem z gotowych okularów sprzedawanych w niektórych aptekach i sklepach ze sprzętem medycznym. Dobranie w ten sposób okularów odpowiadających indywidualnym parametrom wzroku pacjenta jest mało prawdopodobne.
Po wykluczeniu choroby albo błędu w korekcji i mimo to utrzymującego się zmęczenia wzroku, warto skoncentrować się na poszukiwaniu sposobów i środków zapewniających relaks i odpoczynek dla oczu w każdych warunkach, nie tylko podczas snu.
Skąd się bierze zmęczenie oczu?
Typowymi objawami zmęczenia są: ból oczu, głowy, szyi, nadwrażliwość na światło, utrudnione ogniskowanie wzroku oraz rozmyty obraz w centrum pola widzenia.
Uczucie zmęczenia oczu najczęściej jest związane z forsowną pracą mięśni oka, zaburzeniami w produkcji filmu łzowego albo narażeniem na światło o dużej jasności lub cechujące się niebieską dominantą, typową dla ekranów komputerowych, smartfonów i innych urządzeń elektronicznych. Mięśnie gałki ocznej odpowiadają zarówno za ustawienie osi gałki ocznej, jak i za akomodację. Zmęczenie może się więc pojawić wtedy, kiedy jesteśmy zmuszeni szybko i wielokrotnie przenosić wzrok między wieloma punktami, a także wówczas, gdy obserwujemy przedmioty znajdujące się w takiej odległości od oczu, że utrzymanie ostrości widzenia wymaga wzmożonej pracy mięśni.
Ulga dla oczu
Zapobieganie zmęczeniu warto zacząć od zaprojektowania stanowiska pracy lub rozrywki w taki sposób, by zminimalizować wspomniany wysiłek mięśni gałki ocznej. Dotyczy to przede wszystkim ustawienia monitora (albo kilku monitorów), zapewnienia optymalnej odległości między oczami a płaszczyzną roboczą oraz korzystanie z dopasowanych pomocy optycznych podczas wykonywania precyzyjnych czynności na niewielkich przedmiotach.
Niezastąpionym środkiem wspomagającym zmagania ze zmęczeniem są okulary. Także u osób, które mają prawidłową ostrość widzenia i nie cierpią na inne schorzenia. Wykorzystując soczewki okularowe o różnym stopniu przezroczystości, można zapobiegać zmęczeniu oczu podczas pracy w bardzo jasno oświetlonym pomieszczeniu lub na zewnątrz, w pełnym słońcu. Praca przed monitorem komputerowym będzie z kolei mniej męcząca, jeśli użyjemy soczewek powleczonych warstwą filtrującą nadmiar światła z niebieskiej części widma.
Producenci soczewek starają się znaleźć optymalne, to znaczy łatwe do stosowania i dostępne ze względu na cenę rozwiązanie tego problemu. Jednym z niech są soczewki relaksacyjne. Pomysł polega na tym, że w dolnej części soczewki wykonuje się strefę o nieznacznie większej sile korekcji, która wspomaga wzrok podczas przenoszenia spojrzenia z dali do bliży (jak ma to miejsce choćby podczas korzystania z tabletu, komórki itp.).
Postaw na profilaktykę
Wszystkie codzienne i długotrwałe czynności obciążające oczy powinny być przerywane profilaktycznymi przerwami, których celem jest regeneracja wzroku. To najprostsza, najtańsza i najbardziej naturalna metoda walki ze zmęczeniem oczu. Ważna jest przy tym każda forma odpoczynku. Przede wszystkim ten najdłuższy – codzienny sen – ale nie można zaniedbywać żadnej okazji do relaksu w ciągu dnia, czy to w domu, czy w pracy. Kilkuminutowe wytchnienie z zamkniętymi oczami co godzinę powinno przynieść ulgę oczom. Osoby, które codziennie spędzają wiele godzin przed komputerem, powinny doskonalić umiejętność bezwzrokowego pisania na klawiaturze, co ograniczy często przenoszenie wzroku i jego ciągłe ogniskowanie na nowo.