Przedstawię w nim informacje o tej chorobie. W kolejnych częściach znajdzie się wiedza na temat diagnozowania AMD, sposobów leczenia oraz pomocy optycznych, które można zaproponować pacjentowi.
Z roku na rok zapadalność na zwyrodnienie plamki żółtej wzrasta. AMD jest główną przyczyną utraty wzroku u osób powyżej 50. roku życia. Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem występuje u 8,8% populacji, częściej u kobiet. Z danych Stowarzyszenia AMD wynika, że na świecie ponad 30% osób powyżej 70. roku życia choruje na zwyrodnienie plamki żółtej.
Co to jest AMD?
AMD jest chorobą siatkówki, a dokładniej plamki żółtej znajdującej się na siatkówce. Plamka żółta to miejsce, w którym znajduje się najwięcej czopków. Dzięki dobrze działającym fotoreceptorom (czopkom i pręcikom) obraz z siatkówki przekazywany jest do mózgu. W przebiegu AMD dochodzi do obumierania czopków, co powoduje stopniową utratę widzenia.
Przyczyny zwyrodnienia plamki żółtej
Przyczyny powstawania AMD nie zostały jeszcze do końca wyjaśnione. Ustalono natomiast, jakie są czynniki zwiększające prawdopodobieństwo zachorowania. Są to: palenie tytoniu, nadciśnienie, cukrzyca, otyłość, uwarunkowania genetyczne oraz wiek. Statystycznie AMD częściej występuje u kobiet o niebieskiej tęczówce i sześciokrotnie częściej u osób palących. Choroba ta najczęściej dotyczy osób o białym kolorze skóry. Badania wskazują jako potencjalną przyczynę występowania AMD nadmierną ekspozycję na światło słoneczne, które uszkadza nabłonek barwnikowy siatkówki. Jako czynnik rozwoju AMD w literaturze wymieniana jest także dieta uboga w antyoksydanty, nadmierne spożywanie alkoholu i pokarmów bogatych w tłuszcze nasycone.
Objawy AMD
Objawy AMD to przede wszystkim pogorszenie widzenia, zauważalne zwłaszcza podczas czytania i obserwowania przedmiotów znajdujących się blisko. Pacjenci zgłaszają także zakrzywiony obraz, skrzywienie linii prostych, zmianę wielkości oglądanych przedmiotów – powiększenie lub pomniejszenie, słabszy kontrast i zmianę postrzegania barw. Charakterystyczny dla AMD jest także mroczek centralny, czyli ciemna plama w środku pola widzenia.
Podstawowym badaniem, które przesiewowo pozwala wykryć pierwsze objawy, jest test Amslera. Na test Amslera składa się kwadrat o boku 10 cm wypełnionym krateczkami (jak w zeszycie). Badanie przeprowadzamy jednoocznie w okularach do czytania. Pacjenci z rozpoznanym AMD często mają zalecenie od lekarza okulisty, aby co pół roku samodzielnie sprawdzali postępujące zmiany za pomocą testu Amslera.
Rodzaje AMD
W diagnostyce rozróżniamy postać suchą i wysiękową AMD. Postać sucha, określana także jako zanikowa, ma powolny przebieg i jest znacznie łagodniejsza od postaci wysiękowej. Zanik siatkówki w centralnym polu widzenia poszerza się przez lata i nigdy nie dotyczy jej obwodowej części. Pacjenci z suchą postacią AMD mają najbardziej upośledzone widzenie z bliska. Najpierw ubytek widzenia obejmuje części czytanego wyrazu, a później całą frazę. Drugie, zdrowe oko może uzupełniać ubytki w widzeniu – często jednak AMD pojawia się także w nim. Sucha postać AMD charakteryzuje się występowaniem druz (złogów produktów przemiany materii siatkówki) i tzw. zanikiem geograficznym.
Postać wysiękowa AMD ma znacznie ostrzejszy przebieg. Często może prowadzić do całkowitej utraty widzenia w krótkim czasie, a nagłe pogorszenie widzenia może wystąpić nawet w przeciągu kilku dni. Ta forma AMD polega na tworzeniu się pod niedotlenioną i uszkodzoną siatkówką w okolicy plamkowej sieci naczyń krwionośnych, które są źródłem krwotoków do plamki. Ich nieprawidłowo zbudowane ścianki przepuszczają osocze, co prowadzi do obrzęku. Na początku choroby pacjent zauważa falujące litery, z czasem jednak w centralnym polu widzenia pojawia się nagle duża szara lub czarna plama, która uniemożliwia czytanie i widzenie z bliskiej odległości.
Zadania optyka
Rolą optyka w codziennej praktyce jest przede wszystkim słuchanie klienta. Zgłaszanie przez pacjenta któregokolwiek objawu AMD powinno zwiększyć naszą czujność. Najlepiej w takiej sytuacji zalecić pacjentowi wizytę u okulisty, który przeprowadzi pełną diagnostykę zwyrodnienia plamki żółtej.
Magdalena Moczulska
Autorka bloga i kanału YouTube Trendy Okulary
