dr n. med. Andrzej Styszyński
okulista, ekspert Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej
Cylindry obecne w torycznych soczewkach okularowych powodują zniekształcenia, czyli dystorsje, które są obserwowane zarówno jednoocznie, jak i obuocznie. Właśnie te dystorsje mogą być przyczyną występowania u niektórych pacjentów nietolerancji cylindrów. Dotyczy to zwłaszcza osób starszych, którym po raz pierwszy zaproponowano tego typu soczewki.
Pragnę przypomnieć, że dystorsje mogą występować także przy soczewkach sferycznych. Omawialiśmy je wraz z innymi aberracjami geometrycznymi (tzw. monochromatycznymi aberracjami trzeciego rzędu Seidla) na łamach „Optyka Polskiego” nr 04(62)2022.
Jak zapewnie pamiętamy, na wielkość dystorsji soczewek sferycznych wpływa ich moc oraz wielkość i położenie przysłony. Dla soczewek okularowych funkcję przysłony pełni tęczówka, a więc ewentualna dystorsja sferycznej soczewki dodatniej jest poduszkowata, a ujemnej – beczkowata (ryc. 1).
Ten rodzaj dystorsji, który może być dostrzegany przy soczewkach sferycznych o dużej mocy, nie wywołuje na ogół poczucia dyskomfortu. Natomiast znaczny dyskomfort spowodowany dystorsjami mogą odczuwać osoby z astygmatyzmem, u których zastosowano cylindry.
Przypomnę, że na gałce ocznej wyróżniamy biegun przedni – położony w szczycie rogówki – i biegun tylny, który leży w geometrycznym środku tylnego uwypuklenia twardówki (nieco skroniowo od wyjścia nerwu wzrokowego). Południki to linie przebiegające na powierzchni gałki ocznej od bieguna przedniego do tylnego (ryc. 2). Oznaczone są one liczbami od 1 do 12 (według godzin tarczy zegara, patrząc na oko od przodu). Ich położenie określamy także na podziałce TABO.
Dla przykładu, południkom pionowym (godziny 6 i 12) odpowiada przekrój 90o, a południkom poziomym (godziny 3 i 9) – przekrój 180o.
Należy także pamiętać, że w skorygowanym soczewką okularową oku nadwzrocznym obraz utworzony na siatkówce jest powiększony w porównaniu z obrazem utworzonym na siatkówce oka miarowego o tej samej długości osiowej. Natomiast w skorygowanym soczewką okularową oku krótkowzrocznym obraz utworzony na siatkówce jest pomniejszony w porównaniu z obrazem utworzonym na siatkówce oka miarowego o tej samej długości osiowej. Przypomnę również, że nominalna moc cylindra określa jego zdolność skupiającą w kierunku prostopadłym do osi, a obraz utworzony na dnie oka jest obrazem odwróconym.
Mając powyższe w pamięci, łatwo zrozumieć, że dystorsja występująca przy zastosowaniu cylindra dodatniego jest wywołana powiększeniem obrazu na siatkówce w południku oka prostopadłym do osi cylindra. Natomiast dystorsja przy zastosowaniu cylindra ujemnego jest wywołana zmniejszeniem obrazu na siatkówce w południku prostopadłym do osi cylindra.
Aby lepiej zrozumieć tych pacjentów, którzy odczuwają dyskomfort przy zastosowaniu cylindrów, można przeprowadzić proste doświadczenie z zastosowaniem cylindrów wstawionych w oprawki próbne.
Na rycinach 4 i 5 przedstawione zostały dystorsje wywołane cylindrami dodatnimi oraz ujemnymi ustawionymi skośnie.
Dystorsje skośne w obu oczach wywołują więcej przykrych doznań niż dystorsje poziome lub pionowe. Tylko część pacjentów adaptuje się do obuocznej dystorsji. Inni nie mogą (lub nie chcą?) tolerować pełnej korekcji cylindrycznej.
Cały artykuł na stronie https://feniksmedia.pl/publikacje/Optyk_Polski/76/65/
